လုမ်းတြႃးထႆး ယႃႉပႅတ်ႈပႃႇတီႇၶိုပ်ႈၼႃႈ ဢၼ်ပႄႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ

ဝၼ်းပုတ်ႉ၊ ဢေႃးၵၢတ်ႉ 7၊ 2024 

ၸွမ်ပိဝ် ပႃႇတီႇၶိုပ်ႈၼႃႈ Move Forward

လုမ်းတြႃးမိူင်းထႆး ၸီႉသင်ႇႁႂ်ႈယႃႉပႅတ်ႈ ပႃႇတီႇမူၼ်ႉမႄး ဢၼ်ပဵၼ် ပႃႇတီႇၶိုပ်ႈၼႃႈ (Move Forward Party) ဢၼ်လႆႈတီႈၼင်ႈ လႄႈ ၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ် ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ မိူဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ပီၵၢႆၼၼ်ႉ - ၵူၺ်းၵႃႈ လႆႈထုၵ်ႇႁႄႉႁၢမ်ႈ တႃႇတေၶွတ်ႇၽွတ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ။

ၶေႃႈတႅပ်းတတ်းၼၼ်ႉ ႁၢမ်ႈတၢပ်ႈပႃး ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵဝ်ႇ ၼုမ်ႇႁၢႆးၸၢႆးယိင်း ဢၼ်မီး ၼမ်ႉၵတ်ႉ ၸုမ်း Move Forward ဢၼ်ပဵၼ် ၽိထႃႊ လိမ်းၸရိူၼ်ႊရတ်း လႄႈ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ထႅင်ႈ 10 ၵေႃႉ တေဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်း တႃႇၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီ ၼႆယဝ်ႉ။

ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ လုမ်းတြႃး ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၼၼ်ႉ လႆႈမုင်ႈမွင်းဝႆႉ ဝၢႆးသေ တႅပ်းတတ်း မိူဝ်ႈလိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇၼၼ်ႉဝႃႈ ၵႂၢမ်းမၼ်ႈ ၵၢၼ်ႁႃသဵင် ၶွင် Move Forward ဢၼ်တေလႅၵ်ႈလၢႆႈ ပၵ်းပိူင် လွင်ႈယႃႉၸိုဝ်ႈသဵင် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်း ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၼႆယဝ်ႉ။

လုမ်းတြႃး ယၢမ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ပၵ်းပိူင် လွင်ႈယႃႉၸိုဝ်ႈသဵင် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင်ၼၼ်ႉ မိူၼ်ၵၼ်တင်း လွင်ႈတုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈယႃႉပႅတ်ႈ ပိူင်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢၼ်မီးဝႆႉ ၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။

ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း မိူဝ်ႈဝၼ်းပုတ်ႉၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းပဵၼ် ၶေႃႈၾၢင်ႉတိုၼ် ဢၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းဝႃႈ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇလႆႈလိူၵ်ႈတင်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်မီးၼမ်ႉၸႂ် တႃႇတေထိင်းသိမ်း ဢႃႇၼႃႇ လႄႈ ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ထၢၼ်ႇႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၶေႃႈတႅပ်းတတ်းၼႆႉ ဢမ်ႇပွင်ႇဝႃႈ တေလႆႈၵိုတ်းယိုတ်းလႆႈ ၵၢၼ်မူၼ်ႉမႄး ၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းထႆး။

ၽူႈတႅၼ်းၽွင်း ပႃႇတီႇ Move Forward ဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉ 142 ၵေႃႉၼၼ်ႉ တေၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇတီႈ ပႃႇတီႇဢၼ်လူင်းၸိုဝ်ႈဝႆႉ တၢင်ႇဢၼ်သေ သိုပ်ႇႁဵတ်းပဵၼ် ၽူႈတႅၼ်းၽွင်း ၽၢႆႇၶတ်းၶၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ပိူင်လူင် ၼႂ်းသၽႃးၼၼ်ႉယူႇ။

လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းၶိုၼ်းပဵၼ်မႃးၼင်ႇ မိူဝ်ႈပီ 2020 ၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ပႃႇတီႇ Future Forward မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇထၢင်ႇသေ ႁဵတ်းလႆႈလီ ၼႂ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼၼ်ႉသေတႃႉၵေႃႈ လႆႈထုၵ်ႇယႃႉပႅတ်ႈသေ လႆႈလႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ် ပႃႇတီႇ Move Forward ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၶေႃႈတႅပ်းတတ်းဢၼ် မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 4 ပီၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ မီးလွင်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ် ၼိူဝ်တၢင်း ဢၼ်ယႂ်ႇလူင် ဢၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်း သႅၼ်းမႂ်ႇၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ၼႄၵၢင်ၸႂ် ၶၢဝ်းတၢင်း 6 လိူၼ်သေ လႆႈဢွၵ်ႇသဵင် တုၵ်းယွၼ်း ဢၼ်ဢမ်ႇယၢမ်ႈမီးမႃး တႃႇႁႂ်ႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း တေလႆႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼမ်လိူဝ်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ် ၸႂ်ႉတိုဝ်း မၢႆမီႈ lese majeste ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်သေ ဢဝ်တၢင်းၽိတ်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၼႄၵၢင်ၸႂ် ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ပႃးၸဵမ် ၽူႈတႅၼ်းၽွင်း ၸုမ်း Move Forward ၵမ်ႈၽွင်ႈ။

မၢႆမီႈၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇသႄႉၼႄးဝႃႈ မၼ်းႁႄႉႁၢမ်ႈ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ၼႂ်းမိူင်းထႆးၼႆသေ ၼႂ်းလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼၼ်ႉ ၸုမ်း Move Forward ၶဝ် လႆႈတၢင်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ တေပၼ်တၢမ်ႇ ဢမ်ႇပေႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၼႆသေတႃႉ တူတ်ႈတၢမ်ႇၶွၵ်ႈ လႆႈသုင်ထိုင် 50 ပီ လႄႈ တေလႆႈဢဝ်လၢႆးတၢင်း ဢၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းလိူဝ် တႃႇတေ တၢင်ႇတၢင်းၽိတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈၵူဝ်ႁႄ ၼႂ်းၵႄႈ ၽူႈမႄးပိူင်ၶဝ်ဝႃႈ ၸုမ်း Move Forward တေဢမ်ႇႁဵတ်းလႆႈလီ ၼႂ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸုမ်း Future Forward မိူဝ်ႈပီ 2019 ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးပိုၼ်ႉထၢၼ်သင်။

ပႃႇတီႇၼႆႉ ၶတ်းၶၢၼ်ႉ လွင်ႈမုင်ႈမွင်း တႃႇတေႁဵတ်းလႆႈလီလိူဝ် ပႃႇတီႇတၢင်ႇၸိူဝ်းသေ ပဵၼ်မႃး ပႃႇတီႇဢၼ်ယႂ်ႇသုတ်း ၼႂ်းသၽႃးၼၼ်ႉသေ ၼႄဝႃႈ ၽူႈပၼ်သဵင် မိူင်းထႆးၶဝ် ၶႂ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆယဝ်ႉ။

ၵူၼ်း​ၼႄၵၢင်ၸႂ် ​လႄႈ ပလိၵ်ႈထႆး (ၶႅပ်းႁၢင်ႈၵဝ်ႇ)

ၵူၺ်းၵႃႈ သၽႃးဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းတႅင်ႇတင်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ႁႄႉႁၢမ်ႈ ၸုမ်း Move Forward ဢမ်ႇႁႂ်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ၶေႃႈတၢင်ႇၼႄ lese majeste ၶဝ်ၼၼ်ႉသေ ပၼ်ၶႂၢင်ႉႁႂ်ႈ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ 11 ပႃႇတီႇ ဢၼ်ပဵၼ်ပႃႇတီႇ ဢၼ်ၵမ်ႉထႅမ် ပၢႆးဝူၼ်ႉၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢဝ်ဢႃႇၼႃႇ တႅၼ်းတၢင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၽူႈတူင်ႉၼိုင်ၶဝ် လႆႈတူၵ်းၶွၵ်ႈ လႆႈထုၵ်ႇပၢႆႈဢွၵ်ႇမိူင်း ဢမ်ႇၼၼ် တိုၵ်းတေႃး လိူင်ႈၵၢၼ် ၼမ်ၼႃႇလႄႈ လွင်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ် ဢၼ်ယႂ်ႇလူင် ဢၼ်လႆႈႁၼ် မိူဝ်ႈပီ 2020 ၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢမ်ႇပေႃးမီးၼမ်။

တေႃႇထိုင် ၶေႃႈတၢင်ႇၼႄ ဢၼ်ဢမ်ႇပေႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၶွင် Move Forward တႃႇပၵ်းပိူင် lese majeste ဢၼ်ဢမ်ႇပေႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပႃႇတီႇၶဝ် လႆႈထွၼ်ဢွၵ်ႇ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၸၼ်ႉသုင်ၶဝ် မိူၼ်ၼင်ႇ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 4 ပီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ ၽႂ်ဝူၼ်ႉတႃႇတေၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ၼႄၵၢင်ၸႂ် မိူၼ်ၼင်ႇ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 4 ပီၼၼ်ႉ တေႁူႉဝႃႈ ၶဝ်ၵေႃႈ တေလႆႈထုၵ်ႇပၼ်တၢမ်ႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း မိူၼ်ၼင်ႇ lese majeste လႄႈ မၢႆမီႈ ဢၼ်ၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၼႂ်းပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ မိူင်းထႆး လၢႆလၢႆဢၼ်ၼၼ်ႉယူႇ။

လုမ်းတြႃး ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း မိူင်းထႆး ဢၼ်လႆႈယႃႉပႅတ်ႈ ပႃႇတီႇ 34 ပႃႇတီႇ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 2006 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽူႈၵုမ်းၵမ် လၵ်းၵၢၼ် ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ ဢၼ်ၵဝ်ႇၵႄႇ မႃးႁိုင်ယဝ်ႉ - တီႈၵၢင်ၸႂ်မၼ်းတႄႉ ပဵၼ် ပိူင်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း၊ ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်း လႆႈၶတ်းၸႂ် ၵႅတ်ႇၶႄဝႆႉၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢႃႇၼႃႇဢၼ်ဢမ်ႇမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၼႂ်းႁေႃ၊ ၽူႈထတ်းသိၼ် ထၢၼ်ႈယႂ်ႇ၊ သထေးလူင် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ တပ်ႉသိုၵ်း လႄႈ ပလိၵ်ႈၽူႈမီးၸၼ်ႉၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ယိပ်းၵမ်ဝႆႉယဝ်ႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၶဝ် ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ သၽႃးသုင်ၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တႅပ်းတတ်း တႃႇတႅင်ႇတင်ႈ ၽူႈတႅပ်းတတ်းတြႃး လုမ်းတြႃး ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း လႄႈ ၼိူဝ် လွင်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၸုမ်းၼွၵ်ႈသၽႃး ဢၼ်မီးဢၢမ်းၼၢတ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶွမ်ႇမသျိၼ်ႇ ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ လႄႈ ၶွမ်ႇမသျိၼ်ႇ ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉ ၵၢၼ်ၵိၼ်ငိုၼ်း ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

သၽႃးသုင်သုတ်း ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸုမ်းသိုၵ်း ဢၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇမိူင်းထႆး တႄႇဢဝ် ပီ 2014 တေႃႇထိုင် 2019 ၼၼ်ႉ တႅင်ႇတင်ႈဝႆႉသေ ၶိုၼ်းတႅမ်ႈ ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ပႃႇတီႇၶဝ် တေလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ။ မၼ်းပဵၼ်ငဝ်ႈငႃႇ တႃႇႁႄႉႁၢမ်ႈ ၸုမ်း Move Forward ဢမ်ႇႁႂ်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပီၼႆႉ တေလႆႈမုင်ႈမွင်းသင် တီႈသၽႃးမႂ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇပႆႇၸႅင်ႈလႅင်း - ၵူၺ်းၵႃႈ လၢႆးလိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးၼၼ်ႉ ပၼ်သုၼ်ႇ ၵူၼ်းၸိူဝ်းႁႃတီႈၼင်ႈ ၼႂ်းသၽႃးၼၼ်ႉၵွႆး တေလႆႈပၼ်သဵင် တႃႇၽူႈတႅၼ်းၽွင်း လၢႆလၢႆပွၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼၼ်ႉလႄႈ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇ ၽၢႆႇလင် ဢၼ်ဢမ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ မီးမႃး ၽူႈတႅၼ်းၽွင်း ဢၼ်မီးတီႈၼင်ႈ 200 တီႈၼင်ႈ ဢၼ်မႂ်ႇသေ ၵမ်ႈၼမ် လႆႈႁၼ် ၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်တင်း ပႃႇတီႇဢၼ် လႆႈႁူႉၸၵ်း လွင်ႈမီးသတ်ႉၸႃႇ ဢမ်ႇယွမ်းၵၢၼ်ႉ ၼိူဝ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ငိူၼ်ႈငဝ်ႈၶၢဝ်ႇ

• Jonathan Head. "Thai court dissolves reformist party that won election" — BBC News, August 7, 2024
• Chayut Setboonsarng and Panu Wongcha-um. "Thai court orders dissolution of anti-establishment election winner" — Reuters, August 7, 2024
• Nikkei. "Thai Constitutional Court orders Move Forward Party to dissolve" — Nikkei, August 7, 2024
• Rebecca Ratcliffe. "Thailand facing political upheaval as court set to rule on fate of progressive Move Forward party" — The Guardian, August 7, 2024
• Alastair Mccready. "Thailand’s Move Forward Party faces potential dissolution as ruling looms" — Al Jazeera, August 7, 2024