သိုၵ်းၼိူဝ်လိၼ် ဢိတ်ႇသရေး ၶဝ်ႈတိုၵ်း မိူင်းလႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ
ဝၼ်းဢင်းၵၢၼ်း၊ ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ 1၊ 2024
ဝၢႆးသေ သိုၵ်းဢိတ်ႇသရေး ပိုတ်ႇပၢင်တိုၵ်း ၸုမ်းႁႅꩡ်ႉပူဝ်းလႃႇ ဢၼ်ပဵၼ် လွင်ႈၶႂၢၵ်ႈပၢင်တိုၵ်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ သိုၵ်းဢိတ်ႇသရေး လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း ႁၢဝ်ႈႁႅင်း တီႈမိူင်းလႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ ပွတ်းၸၢၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။
သိုၵ်းဢိတ်ႇသရေး လၢတ်ႈဝႃႈ ၵၢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ် ဢၼ်ၶဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ဢၼ် “မၵ်းမၼ်ႈ တႃႇသိုပ်ႇတိုၵ်းတေႃး ႁႂ်ႈၶိုပ်ႈၼႃႈထိုင် ယိူင်းဢၢၼ်း ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး “လွင်ႈဢဝ်ၶိုၼ်း ၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ တီႈ ပွတ်းႁွင်ႇ ဢိတ်ႇသရေး“ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။
လွင်ႈတိုၵ်းတေႃးၵၼ် ၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ်မႃး ၸမ်ပီ႞ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတင်းသွင်ၽၢႆႇ ၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင် လႆႈပၢႆႈယၢၼ်ႁိူၼ်းယေး ၼႆယဝ်ႉ။ ၸုမ်းႁႅꩡ်ႉပူဝ်းလႃႇ လၢတ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ၸႂ်ႉမၢၵ်ႇလူင် လႄႈ ၵွင်ႈလူင်သေ ယိုဝ်းသႂ်ႇ ၵူၼ်းသိုၵ်း တီႈလႅၼ်လိၼ် ဢိတ်ႇသရေး လၢႆလၢႆတီႈၼႆယဝ်ႉ။
ၽူႈမီးသုၼ်ႇလၢတ်ႈ ၽၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းဢိတ်ႇသရေး Rear Adm. Daniel Hagari လၢတ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းႁႅꩡ်ႉပူဝ်းလႃႇၶဝ် မီးၽႅၼ်ၵၢၼ် တႃႇတေၶဝ်ႈတိုၵ်း ဢိတ်ႇသရေးၼႆယဝ်ႉ။
ႁႃႇၵႃႇရီႇ လၢတ်ႈၼႂ်းၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဝီးတီးဢူဝ်းဝႃႈ “သင်ဝႃႈ ၸေႊမိူင်းလႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ လႄႈ လုမ်ႈၾႃႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈ တဵၵ်းႁႂ်ႈ ၸုမ်းႁႅꩡ်ႉပူဝ်းလႃႇ ဢွၵ်ႇပႅတ်ႈ လႅၼ်လိၼ်ႁဝ်းၼႆၸိုင် ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇမီးတၢင်းလိူၵ်ႈသင် လိူဝ်သေ ႁဵတ်းႁင်းၵူၺ်း” ၼႆယဝ်ႉ။
လွင်ႈဢၼ် ဢိတ်ႇသရေး ဢဝ်တပ်ႉၵၢင်ႁၢဝ် တိုၵ်းယိုဝ်း ၼမ်မႃးလႄႈ လွင်ႈဢၼ် သိုၵ်းဢိတ်ႇသရေး သင်ႇႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း လႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ ဢွၵ်ႇပၢႆႈ တီႈမၢင်တီႈၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းမိူင်းလႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ ဢမ်ႇယွမ်း 350,000 ၵေႃႉ လႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၼႆ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉသေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၼၼ်ႉ တေၼမ်မႃးထႅင်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။
ၸွမ်ၽွင်းလူင် မိူင်းလႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ ၼႃႇၸိပ်ႉ မိၵႃႇတီႇ လၢတ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉၼၼ်ႉ မိူင်းလႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ လႆႈႁူပ်ႉထူပ်း “ၶၵ်ႉတွၼ်ႈ ဢၼ်မီးၽေးၶဵၼ် လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၼႂ်းပိုၼ်းမၼ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈ” ၼႆယဝ်ႉ။
ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်း ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ယွၼ်းငိုၼ်း 425 လၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉၼၼ်ႉ တႃႇၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇ တုမ်ႉတိူဝ်ႉ ဢၼ်ၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ “ပၢင်တိုၵ်း ဢၼ်ယႂ်ႇသုတ်း ဝၢႆးသိုၵ်း လႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ မိူဝ်ႈပီ 2006 ၼၼ်ႉ” ၼႆယဝ်ႉ။
ၼႂ်းၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼၼ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ “လွင်ႈၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉ ဢၼ်တိုၵ်ႉပဵၼ်ယူႇလႄႈ ငဝ်းလၢႆးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ဢၼ်ႁၢႆႉၸႃႉမႃး ဝႆးဝႆးၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ မီးၽေးၶဵၼ် တင်းသွင်ၽၢႆႇ သၢႆသွမ်ႇ [ၼႂ်းၵႄႈ ဢိတ်ႇသရေးလႄႈ လႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ] ၼႆယဝ်ႉ။
မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸဝ်ႈၾႃႉ ဢႃႇရၢပ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉၼၼ်ႉ မႆႈၸႂ်ၸွမ်း “လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ငဝ်းလၢႆးၽေးၶဵၼ်ၼႆႉ လႄႈ လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ” ၼႆသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ တေၸွႆႈထႅမ် ငိုၼ်းတေႃႇလႃႇ 100 လၢၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။
တီႈၼႂ်းၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ထၢၼ်ၽွင်းလူင် ၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸဝ်ႈၾႃႉ ဢႃႇရၢပ်ႉ ၼၼ်ႉလၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸဝ်ႈၾႃႉ ဢႃႇရၢပ်ႉ လႆႈယိုၼ်ယၼ်ထႅင်ၼိူဝ် လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ လႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ၊ လွင်ႈၸုၵ်းယၼ် ဢႃႇၼႃႇပၢၼ်ႇ လႄႈ ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်း ဢၼ်ဢမ်ႇဝိူင်ႇဝႄႈ ၼၼ်ႉသေ လႆႈဝႆႉၼမ်ႉၼၵ်းၼိူဝ် ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ် တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းလႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ တီႈၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း ဢၼ်လႆႈထူပ်း လွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉ ၼင်ႇၼႆယူႇ ဝႃႈၼႆ။
ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၵႅတ်ႇၵင်ႈ ဢိတ်ႇသရေး Yoav Gallant မိူဝ်ႈဝၢႆးဝၼ်းၼၼ်ႉ ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၵႅတ်ႇၵင်ႈ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ လွႆႉဢေႃးသတိၼ်ႇ ၶိုၼ်းမၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ် သုၼ်ႇလႆႈ ဢိတ်ႇသရေး တႃႇၵႅတ်ႇၶႄတူဝ်ၵဝ်ႇ တေႃႇ ဢီႇရၢၼ်ႇ၊ ႁႅꩡ်ႉပူဝ်းလႃႇ၊ ႁမၢသ်ႉ ဢၼ်ပၵ်းဝႆႉတီႈ ၵႃႇꩡႃႇ၊ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ႁူႇတီႇ ဢၼ်ပၵ်းဝႆႉတီႈ ယႄႇမႅၼ်ႇ လႄႈ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ် ဢီႇရၢၼ်း ယူႇၽၢႆႇလင်ဝႆႉၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။
ၽၢႆႇပႅၼ်ႇတၵူၼ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ ဢေႃးသတိၼ်ႇ လႄႈ ၵႄႇလႅၼ်ႇ “လႆႈၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ တေလႆႈယႃႉပႅတ်ႈ ယူင်ႉသၢင်ႈ တိုၵ်းတေႃး ဢၼ်မီးၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်” ၼႆယဝ်ႉ။
“ၽူႈၼမ်းၼႂ်း ၶိုၼ်းမၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ တႃႇၵူၼ်းမိူင်း တေလႆႈပွၵ်ႈမိူဝ်းႁိူၼ်းယေး သွင်ၽၢႆႇလႅၼ်လိၼ် လွတ်ႈၽေးၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈမီး ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း ၽၢႆႇၵၢၼ်မိူင်း၊ မၼ်းလႄႈ ၽွင်းလူင် ၵႄႇလႅၼ်ႇ ဢုပ်ႇၵၼ် လွင်ႈလမ်ႇလွင်ႈ ဢၼ်တေလႆႈ လုၵ်ႉတီႈ ၵၢၼ်သိုၵ်းသေ ၶၢႆႉၸူး သဵၼ်ႈတၢင်း ၵၢၼ်မိူင်း ႁႂ်ႈလႆႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ လွင်ႈၼိမ်သဝ်း ႁႂ်ႈဝႆးဝႆးၼၼ်ႉ လမ်ႇလွင်ႈတႄႉတႄႉ” ၼႆ ၽူႈၼမ်းၼႂ်း ၽၢႆႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ပႅၼ်ႇတၵူၼ်ႇ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ပႅတ်ႉရၢႆႉတႃႇ လၢတ်ႈၼႄ ၼႂ်းၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈၸဝ်ႉဝၼ်းၸၼ်ၼၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ ၶေႃႈထၢမ် ဢၼ်ဝႃႈ ဢိတ်ႇသရေး လႆႈပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းၸူး လႄႇပႃႇၼွၼ်ႇၼၼ်ႉသေ ၸွင်ႇမီး လွင်ႈႁၢၼ်ႉၸႂ်ၸွမ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉသေ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ၵျူဝ်းပၢႆႇတႅၼ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ “ၶႃႈႁဝ်း လႆႈၸႂ် လွင်ႈဢၼ်ၶဝ် ၵိုတ်းယိုတ်းၼၼ်ႉယူႇ” ၼႆယဝ်ႉ။
ပၢႆႇတႅၼ်ႇ လၢတ်ႈတီႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ်ဝႃႈ “မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဝ်းၶႃႈ ထုၵ်ႇလီၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ယူႇ။
ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ဢႅၼ်ႇတူဝ်ႇၼီႇ ပလိၼ်ႇၵႅၼ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းၸၼ်ၼၼ်ႉ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ “တေသိုပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်း ၽူႈႁူမ်ႈၼႃႈၵၢၼ်ႁဝ်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႄႈ ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ တႃႇတေမီးလွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် ၵဵဝ်ႇၵပ်း ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း ၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်တေပၼ်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ဢၼ်တႄႉတႄႉ တႃႇဢိတ်ႇသရေး လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း တီႈလႅၼ်လိၼ် တင်းသွင်ၽၢႆႇ ႁႂ်ႈပွၵ်ႈမိူဝ်းႁိူၼ်းယေးၽႂ်မၼ်း” ၼႆယဝ်ႉ။
ၽွင်းၼၼ်ႉ ၼၢႆးၶႅတ်ႉသမ်ႇ ၵႅမ်ၽူႈၵွၼ်း ၸုမ်းႁႅꩡ်ႉပူဝ်းလႃႇ လၢတ်ႈတီႈ ငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် မိူဝ်ႈဝၼ်းၸၼ်ၼၼ်ႉဝႃႈ သင်ဝႃႈ ဢိတ်ႇသရေး တႅပ်းတတ်း တႃႇတေၶဝ်ႈမႃး ၸွမ်းတၢင်းလိၼ်ၼႆၸိုင် တပ်ႉသိုၵ်းႁႅꩡ်ႉပူဝ်းလႃႇၶဝ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉယူႇ ၼႆယဝ်ႉ။ မၼ်းသိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ “ တႃႇတေပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၼိူဝ်လိၼ် ဢၼ်လႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းၶတ်းၶၢၼ်ႉၶဝ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉယူႇ” ၼႆယဝ်ႉ။
ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆႇပၢႆးယူႇလီ မိူင်းလႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း သွင်ဝူင်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းတၢႆ 1,000 ၵေႃႉလိူဝ် လႄႈ ၵူၼ်းမၢတ်ႇၸဵပ်း 6,000 ၵေႃႉလိူဝ် ၼႆယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵၢၼ်ၼပ်ႉသွၼ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပႃး လွင်ႈဝႃႈ ၵူၼ်းတၢႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း မီးလၢႆၵေႃႉၼႆ။
ဝၢႆးသေ ၸုမ်းႁမၢသ်ႉၶဝ် မႃးယိုဝ်း ဢိတ်ႇသရေး မိူဝ်ႈဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ 7 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပၢင်တိုၵ်း တီႈၵႃႇၸႃႇ ပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ ၸုမ်းႁႅꩡ်ႉပူဝ်းလႃႇ လႆႈယႃႉပႅတ်ႈ လွင်ႈၼိမ်သဝ်း ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၶဝ်တႄႉ လၢတ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႈ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၸုမ်းႁမၢသ်ႉၶဝ် ၼႆယဝ်ႉ။ ၸုမ်းႁမၢသ်ႉ လႄႈ ၸုမ်းႁႅꩡ်ႉပူဝ်းလႃႇ တင်းသွင်ၸုမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်းၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉ ဢၼ်ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၶေႃႈမုၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ တႃႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်းၼႆႉ လႆႈမႃးတီႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇ Associated Press လႄႈ Reuters ။
ငိူၼ်ႈငဝ်ႈၶၢဝ်ႇ
မႄးထတ်း- JOSEF FEDERMAN, MATTHEW LEE and ABBY SEWELL. "Israel begins ground offensive against Hezbollah in southern Lebanon" — AP News, October 1, 2024
- VOA News. "Israeli ground troops conduct raids into Lebanon" — VOA News, October 1, 2024
- Al Jazeera. "Israel says troops crossed into Lebanon as ground offensive launched" — Al Jazeera, October 1, 2024
