ဢမႄႇရိၵၢၼ် ယိုၼ်ယၼ် တႃႇၶၢႆ ႁိူဝ်းမိၼ် F-16 ပၼ် တိူဝ်ႇၵီႇ
ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉ၊ ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 28၊ 2024
မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 26 ၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ လႆႈယိုၼ်ယၼ် တႃႇၶၢႆႁိူဝ်းမိၼ် F-18 ပၼ် တိူဝ်ႇၵီႇ ဢၼ်ၵိုင်ႇ ဢမႄႇရိၵၢၼ်တေႃႇလႃႇ 23 ပီႇလီႇယႅၼ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼၼ်ႉတႄႉ ဝၢႆးသေ တိူဝ်ႇၵီႇၶဝ် ၽွမ်ႉႁႂ်ႈ မိူင်းသုၺ်ႇတိၼ်ႇ ၶဝ်ႈပႃးလႆႈၼႂ်း ၸုမ်းဢူၺ်းလီၼေႇတူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉသေ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇၵေႃႈ ၸင်ႇယိုၼ်ယၼ် ၶႂၢင်းပၼ် တႃႇႁႂ်ႈၶၢႆပၼ် ၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။
ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇ ၶၢႆႁိူဝ်းမိၼ်ပၼ် တိူဝ်ႇၵီႇ လႄႈ တႃႇၶၢႆႁိူဝ်းမိၼ် F-35 ပၼ် မိူင်းၵရိတ်ႈ တႃႇ 40 လမ်းၼၼ်ႉ ထၢၼ်ၽွင်းလူင်ၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း လႆႈတၢင်ႇ သၽႃး တႃႇလႆႈ ၶေႃႈယိုၼ်ယၼ် ၸွမ်းၼင်ႇ ၵူတ်းမၢႆဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ မီးဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ထၢၼ်ၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်းဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ပိုၼ်ၶၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈတႄႉ တိူဝ်ႇၵီႇၼႆႉ တေသိုဝ်ႉႁိူဝ်းမိၼ် F-16 တီႈဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ တႃႇ 40 လမ်းသေ၊ ႁိူဝ်းမိၼ်တိုၵ်း ဢၼ်မီးဝႆႉယူႇ 79 လမ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေသိုပ်ႇမႄးၵုမ်း ႁႂ်ႈလီၶိုၼ်ႈၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။
ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇၶဝ် ဝႆႉၼမ်ႉၼၵ်းသေမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈတႄႉ လွင်ႈဢၼ်လႆႈၽွမ်ႉ တႃႇၶၢႆ ႁိူဝ်းမိၼ်တိုၵ်းပၼ် တိူဝ်ႇၵီႇၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈၶေႃႈယိုၼ်ယၼ် ဢၼ်ဝႃႈ တိူဝ်ႇၵီႇ ယွမ်းႁပ်ႉ သုၺ်ႇတိၼ်ႇ တႃႇၶဝ်ႈပဵၼ် လုၵ်ႈၸုမ်းၼေႇတူဝ်း ၼၼ်ႉ လႆႈႁွတ်ႈထိုင် ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ၼႄႉၼွၼ်းလီယဝ်ႉလႄႈ ၸင်ႇပဵၼ်မႃး လွင်ႈၼႆႉယဝ်ႉဝႃႈၼႆ။
ပေႃးပဵၼ် ၶေႃႈယိုၼ်ယၼ် ဢၼ်ၽွမ်ႉတႃႇၶဝ်ႈၼႂ်းၸုမ်း ၼေႇတူဝ်း ဢၼ်လႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ တိုၼ်းလူဝ်ႇမွၵ်ႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းလႄႈ ၸွမ်ၽူႈၼမ်းၼႂ်းၸုမ်းၼေႇတူဝ်း Jens Stoltenberg ၼႆႉ ဝူင်ႈၼႃႈမႃး တေႁွတ်ႈထိုင် ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇသေ တေမႃး မွၵ်ႇလၢတ်ႈလွင်ႈၼၼ်ႉယူႇ။ ပွႆးၶူပ်ႈၶူပ်ႇၼေႇတူဝ်း ထူၼ်ႈတဵမ် 75 ပီ ဢၼ်တူၵ်းၺႃး ၼႂ်းလိူၼ်ၸူႇလၢႆႇၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႁဵတ်းတီႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢမႄႇရိၵ ယဝ်ႈ။
မိူဝ်ႈပီ 2019 ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လွင်ႈတႅမ်းတတ်း ၸွမ်ၸိုင်ႈတိူဝ်ႇၵီႇ ဢႃႇၵၼ်တူဝ်ႇ ဢၼ်ဝႃႈ တေသိုဝ်ႉ ပိူင်ၵႅတ်ႇၵင်ႈမၢၵ်ႇမိတ်ႉသၢႆး ၶွင်ရတ်ႈသျႃးလႄႈ တိူဝ်ႇၵီႇၼႆႉ ထုၵ်ႇပၢၵ်ႈပႅတ်ႈ တီႈၼႂ်း လၢႆးငၢၼ်း တႃႇႁူမ်ႈတိုၵ်း F-35 ဢၼ်ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ႁဵတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တပ်ႉၵၢင်ႁၢဝ်ၵဝ်ႇၵႄႇ ၶွင် တိူဝ်ႇၵီႇၼႆႉ တေၶိုၼ်းမီး ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီမႃး ယွၼ်ႉ ႁိူဝ်းမိၼ်မႂ်ႇ F-16 ၼႆႉယူႇ။
ဝၢႆးသေ တိူဝ်ႇၵီႇ ၼႄၽႆးၶဵဝ် တႃႇသုၺ်ႇတိၼ်ႇ ၶဝ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း ၼေႇတူဝ်းယဝ်ႉ ဢၼ်ပႆႇလႆႈ ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ်ၼႆႉ ၵိုတ်းယူႇ မိူင်းႁၢင်ႇၵေႇရီႇ မိူင်းလဵဝ်ၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ရတ်ႈသျႃး ၶဝ်ႈလႆႈတိုၵ်း ယူႇၶရဵဵၼ်းယဝ်ႉ ၸိူဝ်းပဵဵၼ် မိူင်းသုၺ်ႇတိၼ်ႇ လႄႈ မိူင်းၾိၼ်ႇလႅၼ်ႇၶဝ် လႆႈလဝ်ႈတၢင်ႇ တႃႇပဵၼ် လုၵ်ႈၸုမ်းၼေႇတူဝ်း မႃးယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းဢင်းၵၢၼ်းၼၼ်ႉ ၸွမ်ၽွင်းလူင် ႁၢင်ႇၵေႇရီႇ Viktor Orbán လႆႈ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇ ၽွင်းလူင်ၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်းသုၺ်ႇတိၼ်ႇ သေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈၼႆႉသေတႃႉ လွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင် ၼႂ်းၵႄႈ မိူင်းသွင်မိူင်းၼႆႉ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉယူႇလႄႈ တိုၵ်ႉလူဝ်ႇႁႃ သဵၼ်ႈတၢင်း တႃႇငူပ်ႉငိၵၼ်လႆႈယူႇ။
ငိူၼ်ႈငဝ်ႈတိုၼ်း
မႄးထတ်း- VOA. "F-16 တိုက်လေယာဉ်တွေ တူရကီကို ရောင်းဖို့ ကန်ခွင့်ပြု" — VOA, January 27, 2024
- Guardian staff and agencies. "US approves $23bn sale of F-16 war planes to Turkey" — The Guardian, January 27, 2024
