ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼႂ်းလူၵ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၸူႉတုမ်ႁွတ်ႈထိုင် တွၼ်ႈတႃႇ ပၢင်ၵုမ်ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ

ဝၼ်းဢင်းၵၢၼ်း၊ သႅပ်ႇ​ထႅမ်ႇပႃႇ 19၊ 2023 

ႁွင်ႈပၢင်ၵုမ်လူင် တီႈ ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ

တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်း လွင်ႈႁုၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၼႂ်းလူၵ်ႈပတ်ႉပိုၼ်ႉၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈ မၼ်းတူၵ်းလိုၼ်းသေ လွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈဝႆႉသေတႃႉ တွၼ်ႈတႃႇ ႁဵတ်းသၢင်ႈဢၼ်မၼ်းတိူဝ်းဢွင်ႇမၢၼ်ႇမႃးၼႆသေ တႄႇဢဝ် ဝၼ်းၸၼ်ၼၼ်ႉသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼႂ်းလူၵ်ႈပတ်ႉပိုၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်မႃး ၸူႉတုမ်ၵၼ်တီႈ ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉယူႇ။

ဢၼ်ႇတူဝ်ၼီယူဝ် ၵူတႄရႅသ်ႉ ၽူႈၼမ်းၼႂ်းလူင် ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ မွၵ်ႇလၢတ်ႈထိုင် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၸိူဝ်းၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈမႃးတီႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉဝႃႈ တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်း ဢၼ်ႁႂ်ႈႁုၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၵႂႃႇတႃႇသေ တႃႇ 17 ဢၼ် ဢၼ်လႆႈဢၢၼ်းဝႆႉ တေႃႇ ပီ 2030 ၼၼ်ႉ တိုၵ်ႉႁႃ ယဝ်ႉတူဝ်ႈ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 15 ၵူၺ်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈ တႃႇႁႂ်ႈ ၶပ်ႉမၢႆ လွင်ႈႁုၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇတႃႇသေ Sustainable Development Goals (SDGs) ၼႆႉ မၼ်းတူၵ်းလိုၼ်းဝႆႉသေ တႃႇတေၽူတ်ႇၸွႆႈၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်း ၽႅၼ်ၵၢၼ်ယဝ်ႈ ၼႆ ၽူႈၼမ်းၼႂ်းလူင် ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ မွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈၼၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃး ၽူႈၼမ်းၼႂ်းလူင် သိုပ်ႇမွၵ်ႇဝႃႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈၶၢဝ်းယႃး တႃႇ ၸိူဝ်းပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် ဢဝ်ၶပ်ႉမၢႆၽႅၼ်ၵၢၼ် ဢၼ်မၼ်ႈၵႅၼ်ႇၼၼ်ႉ မႃးသေၵေႃႈ ပဵၼ်တွၼ်ႈတႃႇလဝ်ႈတၢင်ႇ ႁႂ်းလွင်ႈႁုၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ တိူဝ်းတွၼ်းမႃး ၼႆယဝ်ႉ။

ၼႂ်းၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း SDGs ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး ႁႂ်းလွင်ႈၵွတ်းၽၢၼ်မူၺ်ႉႁၢႆ၊ ႁႂ်ႈလွင်ႈဢိုပ်းယၢၵ်ႈ သုတ်းသဵင်ႈ၊ ႁႂ်ႈၵႃႈၶၼ် ၽလင်းၵၢၼ် ႁႂ်ႈတိူဝ်းၶၼ်ထုၵ်ႇမႃး၊ တွၼ်ႈတႃႇတမ်းၽႅၼ်ၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ တႃႇတေႃႇသူႈ လွင်ႈရႃႇသီႇဢုတု ပိူင်ႈပႅၵ်ႇမႃး လႄႈ ၶဝ်ႈပႃး တႃႇႁႂ်ႈ လိင်ႇၸၢႆးယိင်း ႁႂ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆႉ လႆႈမၵ်းမၼ်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီ 2015 ၼၼ်ႉသေ ယိူင်းဢၢၼ်းဝႆႉ ႁႂ်ႈမၼ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈ ၼႂ်းပီ 2030 ၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၶိုပ်ႈၼႃႈမၼ်း ထိူင်းဝႆႉသေ သၢႆငၢႆမၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပၢႆၶိုၼ်းႁူၼ်လင်ၵႂႃႇၵေႃႈ မီးဝႆႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈရႃႇသီႇဢုတု ႁၢႆႉၸႃႉမႃး၊ လွင်ႈထူပ်းၺႃး ၽေးၵႃႇလ Covid19၊ ပၢင်သိုၵ်းယူႇၶရဵၼ်း လႄႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၼႂ်းလူၵ်ႈ ႁႅင်းဢေႇမႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈမႃးသၢင်ႈၸူး လွင်ႈယိူင်းဢၢၼ်းၵၢၼ်ႁုၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼႆႉၼႆ ၼႂ်းလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ မိူဝ်ႈလိူၼ်ၸူႇလၢႆႇၼၼ်ႉ ဝႃႈဝႆႉၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်လိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢၼ်မီး ၼႃႈလိၵ်ႈ 10 ၼႃႈ ဢၼ်ႁပ်ႉယိုၼ်ဝႃႈ မၼ်းမီးလွင်ႈတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈႁၢႆႉၸႃႉ ၼိူဝ် တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်းၼႆႉၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်း 193 မိူင်း ဢၼ်ပဵၼ် လုၵ်ႈၸုမ်း ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉ လႆႈမၵ်းမၼ်ႈမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းၸၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပၢင်ၵုမ်လူင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်တေတႄႇႁဵတ်း ဝၼ်းဢင်းၵၢင်း ၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ၵျူးပၢႆႇတႅၼ်ႇ၊ ၸွမ်ၸိုင်ႈ၊ ၸွမ်ၽွင်းလူင် တီႈ မိူင်း 145 မိူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးတႃႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ပရဵတ်ႇတဵင်ႇ၊ မိူင်းၶႄႇ၊ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ လႄႈ ရတ်ႈသျႃး ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈမႃးသေ တေပွႆႇ ၽွင်းလူင် ဢၼ်တႃၶုၼ်တႅမ်ႇၼၼ်ႉ တၢင်တူဝ်ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈ တေမွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း တီႈပၢင်ၵႅဝ်ႈပိုတ်ႇပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ တေၶဝ်ႈပႃး ၸွမ်ၸိုင်ႈယူႇၶရဵၼ်းသေ ၸွမ်ၸိုင်ႈယူႇၶရဵၼ်း ၸႄႇလႅၼ်ႇသၵီးၵေႃႈ တေၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ၶွင်ႇသီႇပၢႆးႁူမ်ႇလူမ်ႈ ဢၼ်တေၸတ်းႁဵတ်း ဝၼ်းပုတ်ႉၼၼ်ႉယူႇ။

ငဝ်ႈငႃႇ

• VOA News. "ကုလညီလာခံအတွက် ကမ္ဘာခေါင်းဆောင်တွေစုဝေးရောက်ရှိ" — VOA News, September 19, 2023